Zespół stopy cukrzycowej
Zespół stopy cukrzycowej leczymy wewnątrznaczyniowo wspólnie z Oddziałem Chirurgii Naczyń SPSK4
Kierownik Oddziału: Dr hab. n.med. Andrzej Wolski
1. Co to jest zespół stopy cukrzycowej 2. Jak często występuję zespół stopy cukrzycowej 3. Czym grozi zespół stopy cukrzycowej 4. Jakie są objawy stopy cukrzycowej 5. Typy stopy cukrzycowej 6. Możliwości leczenia zespołu stopy cukrzycowej 7. Jak my leczymy stopę cukrzycową
1. Co to jest zespół stopy cukrzycowej
Zespołem stopy cukrzycowej (ang. diabetic foot syndrome) określa się zmiany troficzne w kończynach dolnych, poniżej kostki, występujące u chorych na cukrzycę. Wynikają one z zaburzeń neurologicznych, niedokrwiennych zmian naczyniowych (spowodowanych przewlekłą hiperglikemią) i / lub infekcji. Zmiany troficzne najczęściej dotyczą skóry i tkanki podskórnej – występują pod postacią nie gojących się owrzodzeń, często dochodzi także do destrukcji głębiej położonych tkanek miękkich a nawet kości. Różny stopień zaawansowania zaburzeń troficznych zależy od typu i czasu trwania cukrzycy (choroby podstawowej) oraz od udziału wymienionych wyżej głównych przyczyn bezpośrednich czyli: neuropatii cukrzycowej, makroangiopatii cukrzycowej i czynników infekcyjnych.
2. Jak często występuję zespół stopy cukrzycowej
Zespół stopy cukrzycowej rozwija się u 10-20% chorych na cukrzycę. Na świecie (według danych światowej organizacji zdrowia) na cukrzycę choruje 240 milionów osób – łatwo więc policzyć, że ze stopą cukrzycową zmaga się ogromna liczba 36-48 milionów chorych.
W Polsce rozwojem zespołu stopy cukrzycowej zagrożonych jest około 400-500 tysięcy osób. Zespół stopy cukrzycowej rozpoznaje się u 12- 18% pacjentów z cukrzycą typu 2 i u około 1% chorych z cukrzycą typu 1.
3. Czym grozi zespół stopy cukrzycowej
Nie leczona stopa cukrzycowa najczęściej prowadzi do amputacji kończyny (rozległość utraty kończyny zależy od nasilenia zmian na stopie). Według danych światowych co około 30 sekund, na świecie wykonuje się amputację kończyny u chorego z cukrzycą. 70% wszystkich amputacji kończyn dolnych jest wykonywanych właśnie u pacjentów z cukrzycą.
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w naszym kraju wykonuję się 14 tysięcy amputacji rocznie z powodu cukrzycy, czyli aż 38 amputacji dziennie.
4. Jakie są objawy stopy cukrzycowej
Większość chorych z długotrwałą cukrzycą zgłasza objawy drętwienia, pieczenia, mrowienia kończyn dolnych, niekiedy skarżą się również na uczuciem „zimnych stóp”. U chorych u których występują w/w objawy może z czasem dojść do powstania typowego owrzodzenia – początkowo niewielkiej powierzchownej zmiany, która z czasem powiększa się zajmując okoliczne tkanki a nieodpowiednio leczona wymusza konieczność amputacji. Ponieważ u wielu chorych na cukrzycę dochodzi do uszkodzenia zakończeń nerwowych (neuropatii cukrzycowej) powodujących zaburzenia odczuwania bólu - bardzo często zdarza się, że pacjenci nawet nie wiedzą, w którym momencie doszło do powstania zmian na stopie.
5. Typy stopy cukrzycowej
Wyróżnia się trzy postacie stopy cukrzycowej:
Neuropatyczna – spowodowana uszkodzeniem zakończeń nerwowych przez przewlekle podwyższony poziom cukru we krwi. Na skutek zaburzeń czucia dochodzi do powstawania modzeli, nagniotków a z czasem uszkodzeń skóry. Nawet niewielkie otarcia naskórka, które są nieodczuwalne i niedostrzegane przez chorego mogą spowodować powstanie niegojącego się owrzodzenia.
Niedokrwienna – w tym typie na skutek uszkodzenia tętnic (makroangiopatia cukrzycowa) dochodzi do upośledzenia ukrwienia stóp. Zwężone i pozamykane naczynia tętnicze nie są w stanie doprowadzać krwi do najdalej położonych części kończyn dolnych – to powoduje niedokrwienie i martwice tkanek (powstawanie zmian troficznych).
Mieszana – u chorych, u których występuje zarówno komponenta neuropatyczna jak i niedokrwienna.
Szacuję się, że najczęściej spotykaną postacią jest stopa neuropatyczna – u około 70 % chorych. Stopa niedokrwienna u około 10% chorych, natomiast u około 20% to postać mieszana.
6. Możliwości leczenia zespołu stopy cukrzycowej
Podstawą ochrony kończyny dolnej przed amputacją jest niedopuszczenie do rozwinięcia się powikłania cukrzycy jakim jest stopa cukrzycowa. Każdy pacjent z rozpoznaną cukrzycą musi kontrolować stan swoich stóp – codzienne sprawdzanie czy nie ma na nich niepokojących zmian (modzeli, nagniotków, otarć, zadrapań) może uchronić kończynę. Niezbędna jest również stała kontrola poziomu cukru. Każdy chory musi pamiętać, że wszystkie powikłania cukrzycy wywołane są przewlekle podwyższonym poziomem cukru.
W przypadku gdy już pojawi się owrzodzenie na stopie konieczna jest wizyta w poradni diabetologicznej w celu wdrożenia właściwego leczenia.
Lekarz zleci niezbędne badania (badanie przedmiotowe stóp, badanie neurologiczne, ultrasonografię dopplerowską, arteriografię), które pomogą wdrożyć leczenie lub pokierować chorego do odpowiedniego specjalisty.
7. Jak my leczymy stopę cukrzycową
U chorych z rozpoznanymi zmianami naczyniowymi (niedokrwienna lub mieszana etiologia stopy cukrzycowej) wykonuję się zabiegi mające na celu poprawę ukrwienia stóp. Makroangiopatia cukrzycowa powoduję liczne zmiany w naczyniach w postaci zwężeń i niedrożności tętnic, umiejscowionych najczęściej w tętnicach poniżej kolana. W tych przypadkach możliwe jest wykonanie zabiegu angioplastyki balonowej/stentowania naczyń dotkniętych zmianami. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym (pełna świadomość pacjenta) z nakłucia tętnicy w pachwinie. Po wykonaniu arteriografii, która uwidacznia zmiany w naczyniach lekarz używając specjalistycznego sprzętu (prowadniki, balony, stenty) pokonuję zwężone lub zamknięte odcinki naczyń i poszerza je lub udrażnia. Udrożnione lub poszerzone naczynia mogą znów prawidłowo doprowadzać krew do najdalej położonych części stóp i pozwala na wygojenie się zmian.
